Mısır'ın turistik tatil yöresi Şarm el-Şeyh'ten kalkıp St. Petersburg'a giderken Sina üzerinde düşen Rus uçağına (Metrojet Airbus 321-200) ilişkin haberler havada uçuşuyor. 7K9268 sefer sayılı uçakta 224 kişinin can verdiği kazaya ilişkin bol spekülasyon, bir miktar da ciddiye alınmaya değer olgu var. Toparlayabildiklerim:
• Uçağın hava koşullarına bağlı herhangi bir sebepten düşmediğinde herkes büyük ölçüde hemfikir.
• İlk anlarda ortaya atılan "uçak roketle vuruldu" iddiası kesin olarak geçersiz. Uçağın "dışarıdan gelen bir etkiyle" düşmüş olamayacağı söyleniyor.
• Görgü tanıklarının "önce dumanlar çıktı, sonra düşüşe geçti" ifadeleri kesin veri alınmıyor, çünkü daha önceki pek çok uçak kazasında, görgü tanıklarının ifadelerinin -düşen bir uçağı izlemiş olmanın getirdiği, beklenir bir panik psikolojisinden ötürü- yüzde yüz güvenilir olmadığı ortaya çıkmış.
• Uçağa bomba yerleştirilmiş olması veya bir canlı bombanın "yüklü" haliyle uçağa binmeyi başarmış, uçak havadayken kendini patlatmış olması, ABD ve İngiltere'nin iddiası.
• Bu ihtimali hem Amerikalı hem İngiliz "uzmanlar" dile getirdi. Bunlar daha çok, havacılık uzmanları değil istihbaratçılar. Bu yüzden iddialar azıcık şüpheyle karşılandı. Fakat bunları politikacılar da tekrarladı. Rusya dışişleri bakanlığının bir yetkilisi, İngiltere'nin iddiayı ortaya atıp kanıt sunmamasını "şok edici" diye niteledi.
• "Bomba kondu" iddiasını eğreti kılan, bir Amerikalı istihbaratçının sözleriydi. Bu kimse, "öyle hissediyorum" manasına gelen bir laf ettiği için ilk anda bu iddianın ortaya atılmasının ardında gizli niyetler arandı.
• Ancak şu anda görünen o ki, yürütülen soruşturma, bizzat ABD Başkanı Barack Obama'nın da tekrarladığı bu iddiayı dışlamıyor.
• "Görünen" ne? Şunlar: Şarm el-Şeyh havalimanında geniş soruşturma yapılıyor, güvenlik önlemleri, uçağa bomba veya canlı bomba sızdırılabilir mi diye gözden geçiriliyor, havalimanı çalışanları tek tek sorgulanıyor. (Mısır'ın darbeci lideri Sisi, Britanyalı uzmanların Şarm el-Şeyh havalimanındaki güvenlik mekanizmasını on ay önce denetlediklerini ve sorun görmediklerini açıkladı.)
• Rus havacılık yetkilileri, ortaya iddialar atanların fazla aceleci davrandığını, özellikle uçak enkazı üzerinde çalışıp ne olduğunu bittiğini anlamanın haftalar aylar sürebileceğini söylüyorlar.
• "Bomba Mısır'daki havalimanında konmuş olamaz" diyenlerin öne sürdükleri karşı kanıtların hiçbiri sağlam değil. "Niye Rus uçağı da IŞİD'i bombalayan başka ülkelerin uçakları değil?" sorusunun bir manası yok. "IŞİD o havalimanında bu işi yapabiliyorsa niye Mısır'da daha büyük başka eylemler yapmıyor?" sorusunun da, kezâ.
• Ancak bir Mısır gazetesinin (Al-Masri al-Yum), "soruşturmayı yürüten kaynaklara" dayandırdığı haberi ciddîye alınabilir ayrıntılar içeriyor. Bu habere göre, kazaya motorlardan birinin patlaması yolaçmış. Bunun hemen kesin olarak belirlenip belirlenemeyeceğini şahsen bilmiyorum. Uzmanlar daha fazla inceleme gerektiğini belirtiyorlar. The Independent'in -uçak kazası konusunda Mısır ve Rus medyasının hep tek ağızdan konuştuğuna da işaret ederek- aktardığı haberde birkaç somut ayrıntı daha var. Ancak Mısırlıların ilk andan beri bütün haberleri "Allahım, ne olur bomba konmuş olmasın!" duası eşliğinde vermeleri yüzünden, bunlara dalmamak ve beklemek daha doğru herhalde.
[ GÜNCELLEME / 6 KASIM 20:05 ]
• Reuters, "ABD'li yetkililer"e dayandırarak bildirdi: IŞİD'çilerin telsiz konuşmaları kaydedilmiş, bunlar uçağa bomba konduğu tezini güçlendiriyormuş. (Bu iddia daha önce de ortaya atılmış, ancak kimse "elimizde bu telsiz konuşmaları var" dememişti.)
[ GÜNCELLEME / 7 kasım 00:50 ]
Fransız havacılık yetkilileri, değişik habercilere, uçağın herhangi bir arıza yüzünden düşmediğini açıkladı. Fransız uçak kazası uzmanlarına göre, uçuş kaydında en ufak anormallik yokken birden her şey kayboluveriyormuş. Buna ancak anî bir patlama yolaçabilir, diyorlar.
